مقاله ارقام جو ایرانی

آشنایی با ارقام جو ایرانی

جو زراعی 2n=2x=14) Hordeum vulgare)از غلات مهم دنیا و در بسیاری از مناطق جهان و ازجمله ایران، بیشترین سطح زیر کشت را پس از گندم بخود اختصاص داده است. جو نسبت به گندم از دامنه سازگاری وسیعتری نسبت به شرایط محیطی برخوردار است و در تمامی نواحی معتدله و سردسیر کشت می شود. از ساقه جو در صنایع کاغذ سازی استفاده می شود و نان جو نیز برای جمع کثیری از مردم فقیر آفریقا و خاورمیانه یک منبع غذایی مهم به شمارمی آید. همچنین از جو در تغذیه گاوهای شیری و گوساله های پرواری و در صنایع تخمیری(تولید آبجوی الکلی و غیرالکلی) به میزان زیاد استفاده می شود. گفتنی است که به سبب بالا بودن نسبت پروتئین به نشاسته در دانه های جوی کشت شده در مناطق کم باران و خشک، جوهای کشت شده در این مناطق عمدتا مصرف دامی داشته، اما جوهای کشت شده در مناطق پرباران به سبب چاق بودن دانه ها و پایین بودن نسبت پروتئین به نشاسته، عمدتا برای مقاصد تخمیری بکار می روند. در سالهای اخیر تلاشهایی برای تعیین نسبت های مناسب اختلاط آرد گندم دوروم و جو با آرد گندم نان(گندم هگزاپلوئید) برای تولید نانهای مسطح ایرانی انجام شده است که این تلاشها همچنان ادامه دارد.  

درمقایسه با گندم، کاراصلاحی کمتری درمورد جو انجام گرفته است، بطوریکه درمقابل 76 رقم معرفی شده گندم نان تا سال 1384، تنها 17رقم جو معرفی شده اند که از این تعداد،9 رقم همچنان برای کشت و زرع مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه به خصوصیات زراعی و فنوتیپی برخی از ارقام جو اشاره می شود:

1- رقم ترکمن-

این رقم از بین مواد دریافتی از ایکاردا و پس از طی مراحل مقایسه عملکرد و ارزیابی سازگاری در سال 1372معرفی شد. این رقم بهاره حساس به سرما بوده و برای کشت در مناطق گرم شمال کشور و بویژه قسمت های شمالی دشت گرگان که دارای اراضی لب شور و رطوبت کم می باشد، مناسب است.

 مشخصات زراعی و فنوتیپی- متوسط عملکرد در ایستگاه های تحقیقاتی5500 تا 5400 کیلوگرم درهکتاربوده، اما متوسط عملکرد 6500 کیلوگرم در هکتار نیز در سالهای مساعد گزارش شده است. جو ترکمن رقمی نیمه پابلند ( متوسط ارتفاع ساقه 105 سانتیمتر) و نیمه حساس به خوابیدگی است. این رقم زودرس و مقاوم به ریزش دانه بوده و رنگ دانه روشن می باشد. وزن هزاردانه 43-40 گرم می باشد. این رقم نسبت به بیماری سفیدک جو نیمه مقاوم است.

 توصیه های زراعی- مناسبترین زمان کاشت در مناطق گرم شمال کشوردر نیمه اول آذرماه بوده ولی از اواخر آبان نیز می توان اقدام به کشت نمود. در کشت مکانیزه مصرف 100 تا 120 گرم بذر در هکتار توصیه می شود. به عنوان یک توصیه عمومی مصرف 100 کیلوگرم اوره در هنگام کاشت و 50 کیلوگرم دیگر بصورت سرک و 120کیلوگرم فسفات آمونیوم پیشنهاد می شود. برای مبارزه با علفهای پهن برگ 20گرم درهکتار علف کش گرانستار و برای مبارزه با علفهای باریک برگ 1/2 لیتر در هکتارعلف کش پوما اکسترا استفاده می شود(این دو سم قابل اختلاط هستند).

2- رقم افضل-

این رقم از میان توده های بومی منطقه اردکان یزد انتخاب و پس از خالص سازی در سال 1375 معرفی شد.این رقم بهاره-پاییزه حساس به سرما بوده و برای کشت در اراضی شور مناطق معتدل با زمستان ملایم مناسب می باشد.

 مشخصات زراعی و فنوتیپی- متوسط عملکرد در اراضی شور مناطق معتدل 5-4 تن در هکتار بوده است. به سبب صدمات حاصل از خوابیدگی و بیماریهای برگی درخاکهای مناسب و شیرین، کشت این رقم در این مناطق توصیه نمی شود. جو افضل رقمی نیمه کوتاه ( متوسط ارتفاع ساقه 80 سانتیمتر) و مقاوم به خوابیدگی است. این رقم نیمه زودرس و نیمه حساس به ریزش دانه بوده و رنگ دانه روشن می باشد. تیپ سنبله این رقم 6 ردیفه بوده و وزن هزاردانه 42-38 گرم می باشد. با توجه به حساسیت این رقم نسبت به سیاهکهای آشکار و پنهان و بیماری لکه قهوه ای، ضدعفونی بذور با سموم ایپیریدیون و کارباندازایم ضروری می نماید.

 توصیه های زراعی- مناسبترین زمان کاشت در اراضی شور مناطق معتدل نیمه اول آبان ماه می باشد(کشت باید در تاریخی انجام شود که قبل از بروز سرما، گیاه به حالت 4-3 برگه یا روزت درآید). در کشت مکانیزه مصرف 150 تا 180 گرم بذر در هکتار توصیه می شود(به سبب شوری زمین، کشت کرتی به کشت ردیفی ترجیح داده می شود). به عنوان یک توصیه عمومی مصرف 80 کیلوگرم اوره در هنگام کاشت و 40 کیلوگرم دیگر بصورت سرک و 120کیلوگرم فسفات آمونیوم  پیشنهاد می شود. طریقه مبارزه با علفهای هرز برگ پهن و باریک برگ همچون رقم ترکمن می باشد.

 3- رقم کارون-

این رقم با شجره Strain205 از میان مواد دریافتی از USDA انتخاب و و پس از طی مراحل مقایسه عملکرد و ارزیابی سازگاری در سال 1359نامگذاری گردید. این رقم بهاره- پاییزه رقمی پرمحصول و مقاوم به حرارت محیط بوده و برای کشت در اراضی مناطق گرم جنوب کشور مناسب می باشد. پایداری عملکرد این رقم در شرایط آب و هوایی مختلف، سبب شده است که هنوز پس ازسالها مورد استفاده زارعین قرار گیرد.

 مشخصات زراعی و فنوتیپی- متوسط عملکرد در اراضی گرم جنوب 4 الی 4/5 تن در هکتاربوده است. جو کارون رقمی نیمه پابلند (متوسط ارتفاع ساقه 105 سانتیمتر) و نیمه مقاوم به خوابیدگی است. این رقم نیمه زودرس و نیمه حساس به ریزش دانه بوده و رنگ دانه روشن می باشد. تیپ سنبله این رقم 6 ردیفه بوده و وزن هزاردانه 43-41 گرم می باشد. با توجه به حساسیت این رقم نسبت به سیاهکهای آشکار و پنهان و بیماری لکه قهوه ای، ضدعفونی بذور با سموم ایپیریدیون و کارباندازایم ضروری می نماید(رقم کارون نسبت به بیماری سفیدک حقیقی مقاوم است).

 توصیه های زراعی- مناسبترین زمان کاشت در مناطق گرم جنوب کشوردر نیمه دوم آذرماه بوده ولی از نیمه اول آبان نیز می توان اقدام به کشت نمود. در کشت مکانیزه مصرف 100 تا 120 گرم بذر در هکتار توصیه می شود. به عنوان یک توصیه عمومی مصرف 100 کیلوگرم اوره در هنگام کاشت و 50 کیلوگرم دیگر بصورت سرک و 120کیلوگرم فسفات آمونیوم  پیشنهاد می شود. طریقه مبارزه با علفهای هرز برگ پهن و باریک برگ همچون ارقام ترکمن و افضل می باشد.

4- رقم جنوب-

 این رقم از میان مواد دریافتی از سیمیت انتخاب و و پس از طی مراحل مقایسه عملکرد و ارزیابی سازگاری در سال 1376نامگذاری گردید. این رقم بهاره- پاییزه(بینابین) رقمی مقاوم به شوری و حرارت محیط بوده و برای کشت در اراضی مناطق گرم جنوب کشور مناسب می باشد.

 مشخصات زراعی و فنوتیپی- متوسط عملکرد در اراضی گرم جنوب 5 الی 5/5 تن در هکتاربوده است. جو جنوب رقمی نیمه کوتاه ( متوسط ارتفاع ساقه 85 سانتیمتر) و مقاوم به خوابیدگی است. این رقم نیمه زودرس و نیمه حساس به ریزش دانه بوده و رنگ دانه روشن می باشد. تیپ سنبله این رقم 6 ردیفه بوده و وزن هزاردانه 44-40 گرم می باشد. این رقم نسبت به بیماری سفیدک حقیقی مقاوم و نسبت به بیماری لکه قهوه ای نیمه مقاوم است.

 توصیه های زراعی- مناسبترین زمان کاشت در استان خوزستان در نیمه دوم آذرماه می باشد. در کشت مکانیزه مصرف 80 تا 100 گرم بذر در هکتار توصیه می شود. به عنوان یک توصیه عمومی مصرف 100 کیلوگرم سولفات پتاس،100-50 کیلوگرم فسفات آمونیوم و150 کیلوگرم اوره در دو نوبت(100 کیلوگرم به هنگام کاشت و50کیلوگرم بصورت سرک)، پیشنهاد می شود.